-
1 сусыз
прил.безво́дный, без воды́сусыз дала — безво́дная степь
сусыз үзән — безво́дное ру́сло
сусыз чиләк — ведро́ без воды́
••сусыз кашыктан сусыз суырып йотарлык — пи́саная краса́вица
сусыз мунчала белән арка ышку — корми́ть пусты́ми обеща́ниями
сусыз самавыр шикелле кызу — кипяти́ться по́пусту
сусыз юу; сусыз юып, җилсез киптерү — льстить, уле́щивать, ума́сливать
-
2 сусыз
-
3 сусыз
прбезводный -
4 сусыз
прил. безводныйsusız dala ― безводная степь
-
5 җирсез-сусыз
прил.; собир.не име́ющий ни земли́, ни воды́; без земли́ и без воды́җирсез-сусыз хәлдә яшәү — жить, не име́я ни земли́, ни воды́
-
6 йотым
сущ.глото́к, глото́чеквак йотымнар белән эчү — пить ме́лкими глото́чками
бер йотым сусыз калу — оста́ться без глотка́ воды́
саф һава йотымы — глото́к све́жего во́здуха
-
7 киптерү
перех.1) суши́ть, засу́шивать, засуши́ть, высу́шивать/вы́сушить (бельё, грибы, фрукты, лекарственные травы и т. п.) || суше́ние, су́шка, засу́шивание, засу́шка, высу́шивание, вы́сушка || суши́льныйяңгыр юешли, кояш киптерә — до́ждик выма́чивает, со́лнышко высу́шивает
сусыз юа, җилсез киптерә — (посл.) без воды́ мо́ет, без ве́тра су́шит ( о пронырливом человеке)
киптерү җайланмалары — суши́льные устро́йства
2) обсу́шивать/обсуши́ть, подсу́шивать/подсуши́ть, просу́шивать/просуши́ть (что-л. влажное, мокрое) || подсу́шивание, обсу́шка, обсу́шивание, подсу́шка, прису́шивание, просу́шкаяңгырда чыланган киемне киптерү — подсуши́ть оде́жду, промо́кшую под дождём
кояш чыкны киптерде — со́лнце обсуши́ло росу́
3) осуша́ть/осуши́ть (почву, местность) || осуше́ние, осу́шка || осуши́тельныйсазлыкларны киптерү — осуши́ть боло́та; осуше́ние (осу́шка) боло́т
киптерү эшләре — осуши́тельные рабо́ты
4) вя́лить, завя́ливать/завя́лить, провя́ливать/провя́лить ( рыбу) || вя́ление, завя́ливание, провя́ливание5) промока́ть/промокну́ть (чернила - промокашкой, пот - полотенцем)6) перен. иссуша́ть/иссуши́ть, подсу́шивать/подсуши́ть (о болезни, городе и т. п.)кешене эш киптермәс, кайгы киптерер — (посл.) не труд иссуша́ет челове́ка, а го́ре
•- киптереп алу
- киптереп бетерү
- киптереп җиткерү
- киптереп киметү
- киптереп кую
- киптереп чыгу -
8 су
I сущ.1)а) вода́ || во́дный, водяно́йсалкын су — холо́дная вода́
кайнар су — горя́чая вода́
кайнамаган су — сыра́я вода́
агым су — прото́чная вода́
чишмә суы — ключева́я вода́
диңгез суы — морска́я вода́
газлы су — газиро́ванная вода́
минераль су — минера́льная вода́
кар суы — та́лая вода́
су процедуралары — во́дные процеду́ры
су тамчылары — водяны́е ка́пли
су тузаны — водяна́я пыль
б) первый компонент составных слов, соответствующий русскому водо-су үлчәгеч — водоме́р
су бүлгеч — водоотво́д
2) перен.; разг. вода́; пусто́е многосло́виекитапның яртысы су — полови́на кни́ги состои́т из воды́
3) вода́, водоём || во́дный; водяно́йтирән су — глубо́кая вода́
су кимәле — у́ровень воды́
су этеме — напо́р воды́
су өсте — во́дная пове́рхность
су юлы белән — во́дным путём
су тегермәне — водяна́я ме́льница
4) обычно мн.суларво́дытерриториаль сулар — территориа́льные во́ды
5) разг. река́, ре́чка (употр. с именем собственным)Ык суы — река́ Ик
Казан су — река́ Каза́нка
киң су — широ́кая река́
су ярларыннан чыкты — река́ вы́шла из берего́в
6) разг. сокашказаны суы — желу́дочный сок
җимеш суы — фрукто́вый сок
7) разг. раство́р, рассо́л, сы́вороткасабын суы — мы́льный раство́р
селте суы — щелочно́й раство́р
эремчек суы — творо́жная сы́воротка
кәбестә суы — капу́стный рассо́л
тозлаган кыяр суы — огуре́чный рассо́л
•- су агымы
- су алгыч
- су алмашы
- су алу
- су алу җайланмасы
- су анасы
- су асты дөньясы
- су аткыч
- су атчыгы
- су әйләнеше
- су балтырганы
- су баркылдагы
- су басу
- су башнясы
- су башы
- су белән җылыту
- су белән суыту
- су билгеләре
- су бите
- су борчасы
- су борычы
- су бөтнеге
- су бүлгеч
- су гөле
- су еланы
- су җәелү
- су җибәргеч
- су җыйгыч
- су җылыткыч
- су җылыту
- су иясе
- су йөрү каналлары
- су кайту
- су каналы
- су кандаласы
- су колонкасы
- су комае
- су коңгызы
- су кошы
- су көпшәле
- су куу
- су кынасы
- су кычытканы
- су кыягы
- су күзе
- су күләме
- су күрәне
- су күсесе
- су күтәрелү
- су күтәрелеше
- су күтәрткеч
- су күтәртү
- су лаләсе
- су өләшкеч
- су пәрие
- су полосы
- су салмалы
- су сыеры
- су сыерчыгы
- су сыешлык
- су тавыгы
- су талпаны
- су ташлагыч
- су ташучы
- су ташуы
- су торбасы
- су төшергеч
- су төшү
- су тычканы
- су упкыны
- су үгезе
- су үрмәкүче
- су үткәргеч
- су үткәрмәүчән
- су үткәрмәүчәнлек
- су үткәрү
- су үткәрүчән
- су үткәрүчәнлек
- су үтү
- су чаңгысы
- су чаңгычысы
- су чаяны
- су чәчәге
- су чигенеше
- су чистарткыч
- су чистарткыч корылмалар
- су чистарту
- су чыпчыгы
- су шөпшәсе
- су эте
- су юлы
- су юлын күрсәтү
- су юнәлткеч колаша
- су язы
- суга алып бару
- суга баткан кеше
- суга бату
- суга төшү
- суга чыдам
- суга чыдамлы
- суга чыдамлылык
- суда эрүчән
- суда эрүчәнлек
- судан файдалану
- судан файдаланучы••су баштан болгана — (погов.) ры́ба гниёт с головы́
су белән дә аера алмассың — водо́й не разольёшь; не разле́й вода́
су белән юып алгандай булды — как ве́тром сду́ло; как бу́дто коро́ва языко́м слизну́ла
су болгату — мути́ть во́ду
су кебек ага — течёт, что вода́ ( о больших расходах)
су кебек агылу — течь реко́й; течь широ́ким пото́ком
су кебек (су урынына) эчү — знать назубо́к; отвеча́ть без запи́нок
су кушу — прибавля́ть/приба́вить от себя́; залива́ть
су сибеп үстергәндәй — как грибы́ по́сле дождя́
су төбенә китү — идти́ ко дну; утону́ть
су төбенә җибәрү — пусти́ть (отпра́вить) на дно; утопи́ть
су язып, май төшмәс — (погов.) во́ду толо́чь -ма́сла не бу́дет (вода́ и бу́дет)
суга батканда саламга ябышу — хвата́ться за соло́минку
суга сәнәк белән язган (язылган) — на воде́ ви́лами напи́сано
суга төшеп югалган кебек — как в во́ду ка́нул
суга төшкән тавык кебек — как мо́края ку́рица; как в во́ду опу́щенный; (ходи́ть) мо́крой ку́рицей
суга төшкәндәй булды — как в во́ду ка́нул
суга төшсә, судан да коры чыга торган — из воды́ сухи́м вы́лезет
судагы балык кебек — как ры́ба в воде́
судан коры чыгу — вы́йти сухи́м из воды́
II сущ.сусыз юа, җилсез киптерә — языко́м сте́лет; язы́к хорошо́ подве́шен
См. также в других словарях:
қақсу — 1 (Гур.: Маңғ., Есб.; Орал, Казт.; Қ орда, Арал; Түрікм.: Красн., Таш.; Ақт., Ырғ.; Қост., Жанг.) қаңсу. Қазан сусыз отта тұрып қ а қ с ы п кетті (Гур., Маңғ.). Домбыра жел тиген соң қ а қ с ы п бара жатыр (Орал, Казт.). Осы үйдің шелегі қ а қ с… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
ерганак — 1. Ташкын яки яңгыр суы белән юылып, ашалып ясалган тирән булмаган сулы яки сусыз озын чокыр 2. Шундый урыннан ага торган язгы ташкын яки көчле яңгыр суы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
җир-су — җый. 1. Җир һәм су; тамак туйдыру, яшәү чыганагы буларак, чәчүлек җирләр һәм шулар янындагы сулыклар, елгалар, күлләр 2. с. Җирдә дә, суда да яшәү өчен җайлашкан җир су хайваннары. ҖИР – ЛЕ СУЛЫ – (ҖИР – СЕЗ СУСЫЗ) – Җиргә суга хуҗа, җире һәм суы … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
куыру — (КУЫРЫЛУ) – 1. Азыкның кайбер төрләрен сусыз кыздырып ашамлык рәвешендә әзерләү 2. Киптерү, корыштыру арышны кояш куырды 3. Эссе һаваның, эссенең тәнгә килеп бәрелүе, тәнне кыздыруы тур.. Кайнар яки ачы ашамлыкның авызны, иренне авырттыруы,… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
үзәнлек — 1. Үзәне булган урын, түбәнлек, иңкүлек җир 2. Дымны яңгыр һәм кар суларыннан гына алучы сусыз болын, иңкүлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чүллек — Явым төшем бик аз, үсемлекләргә бик ярлы булган яки алар бөтенләй булмаган комлы, сусыз зур мәйдан, өлкә. ЧҮЛ БҮРЕСЕ – Этләр семь. үләксә белән туенучы ерткыч хайван. II. ЧҮЛ … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
аңырақай — зат. Сусыз құмайт жер, шөлейт … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
дембе — қағу діни Сусыз жерде намаз оқу үшін қолды жерге, топыраққа не шаңы бар затқа тигізіп алатын дәрет … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
тәйем — ар. зат. Шариғат заңы бойынша сусыз жерде алақанды жерге тигізіл, топырақпен бет сипау, дәрет алудың орнына жасалатын дағды … Қазақ дәстүрлі мәдениетінің энциклопедиялық сөздігі
арық құлату — Қ орда., Арал) арық қазу. Танабай деген жерден 10 га тарыны сусыз айдап жатырмыз, оның а р ы ғ ы н қ ұ л а т ы п қойсақ та, су келмей отыр («Екп. балықшы», 1932, №30) … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі
күп — 1 (Түрікм.: Красн., Таш.) көктемгі қар суы сақталатын жер. К ү п т е н су әкелің: бар болса (Түрікм., Красн.). Бірақ та ...су к ү п к е құйылмай, халық сусыз отыр («Жұм шы», 8.09.1944). Шамасы жаңбыр жауғанда су ұстайтын не к ү п, не тұран болса… … Қазақ тілінің аймақтық сөздігі